Ba Ngòi là một trong những phường nội thành của thành phố Cam Ranh, có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời. Quá trình hình thành và phát triển Ba Ngòi có nhiều lần thay đổi với những đơn vị hành chính khác nhau. Trước năm 1930, Ba Ngòi đã hình thành làng Trà Long, Khánh Cam; năm 1941 đến năm 1945, hình thành thôn Trà Long, Khánh Cam; trong kháng chiến chống Mỹ hình thành khối Trà Long, thuộc xã Cam Lộc; cuối năm 1975 hình thành các khóm thuộc phường Cam Lợi; cuối năm 1978 sáp nhập vào trị trấn Ba Ngòi, đến năm 2000, Ba Ngòi trở thành một phường của thị xã Cam Ranh. Do cấu tạo về vị trí địa lý cũng nhưng quá trình đấu tranh để tồn tại và phát triển, Ba Ngòi có vị trí quan trọng về kinh tế, quốc phòng và văn hóa đối với Cam Ranh; trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Ba Ngòi là vành đai rất quan trọng đối với Cam Ranh, là mạch máu giao thông trên đường Quốc lộ 1, do vậy Ba Ngòi có những sự kiện ghi đậm dấu ấn lịch sử, văn hóa về vùng đất và con người. Sau năm 1975, nhân dân nhiều nơi trong cả nước về đây sinh sống, nên cùng với quá trình đó Ba Ngòi hội tụ nhiều nét văn hóa các vùng miền, tạo nên bản sắc văn hóa Ba Ngòi hôm nay.
2.1.1. Khái quát vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và xã hội
Ba Ngòi là phường ven biển, phía Đông giáp vịnh Cam Ranh; phía Tây giáp xã Cam Phước Đông; phía Bắc giáp phường Cam Lộc; phía Nam giáp xã Cam Thịnh Đông; có diện tích tự nhiên: 743,3 ha; có 3.523 hộ, với 15.584 nhân khẩu, phân bổ trong 10 Tổ dân phố: Trà Long 1, Trà Long 2, Khánh Cam 1, Khánh Cam 2, Ngô Mây, Tây Sơn, Hương Long, Sơn Long, Sông Tiên, Lam Sơn.
Ba Ngòi nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, lượng mưa trung bình hàng năm thấp, khoảng từ 800mm đến 1000mm. Có 2 mùa rõ rệt, đó là mùa mưa và mùa nắng. Nhiệt độ trung bình 27-28 0C. Những năm gần đây, do biến đổi của khí hậu nên thời tiết thay đổi bất thường, nhất là khi có mưa bão thì khu vực cầu Trà Long nước đổ về rất lớn, chảy rất mạnh theo 3 nhánh sông nên ảnh hưởng đến đời sống và sản xuất của nhân dân.
Phường Ba Ngòi có nhiều tiềm năng, thế mạnh như thương mại, dịch vụ, tập trung trên tuyến đường Đại lộ Hùng Vương, khu vực ngã ba đường lên Đồng Lác. Về đánh bắt và nuôi trồng thủy sản cũng là thế mạnh của phường, tập trung khu vực ven biển, khu vực cầu Trà Long. Những năm trước, đây là ngành kinh tế mũi nhọn, tạo ra động lực thúc đẩy kinh tế của phường phát triển mạnh mẽ, giải quyết có hiệu quả việc làm cho người lao động, làm cho đời sống nhân dân được nâng lên rõ rệt, góp phần tạo ra ngành kinh tế mũi nhọn của thị xã (nay là thành phố). Ngoài ra còn có tiểu thủ công nghiệp với những cơ sở tư nhân phát triển khá tốt nhất là sữa chữa xe ô tô, hàn điện và điện tử.
Hệ thống giao thông khá tốt, nhất là các tuyến đường chính trong phường, có những tuyến đường giữ vị trí quan trọng, huyết mạch như Tỉnh lộ 9 nối liền thành phố Cam Ranh với huyện Khánh Sơn. Tính đến năm 2010, hầu hết các tuyến đường trong phường đều được bê tông xi măng hoặc thảm nhựa ngay cả các tuyến đường hẻm và đã có đèn chiếu sáng. Trường học được đầu tư xây dựng khang trang đạt chuẩn quốc gia. Trạm y tế đã được xây dựng mới. Hệ thống cây xanh trong khu dân cư và các tuyến đường trong phường đạt tiêu chuẩn phát triển đô thị. Mạng lưới điện, nước bảo đảm kết nối 100% các hộ dân cư. Đến năm 2010, có 10/10 tổ dân phố được công nhận và tổ dân phố văn hóa. Ngoài ra, phường Ba Ngòi được hưởng lợi từ những tiềm năng, thế mạnh của thành phố Cam Ranh nhất là thương mại, dịch vụ và xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị.
Với vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và xã hội như trên sẽ chi phối đến quá trình hình thành và phát triển phường Ba Ngòi, đồng thời tạo nên những điều kiện thuận lợi để cho phường Ba Ngòi phát triển tốt hơn, đáp ứng với yêu cầu phát triển chung của thành phố Cam Ranh trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Theo sách Lịch sử Đảng bộ phường